خانه‌های روی آب؛ طرح انقلابی هلند برای توسعه و ساخت مسکن

هلند یکی از کشورهایی است که با مشکل تشدید سیلاب‌ها و کمبود مسکن روبه‌رو است به‌همین‌دلیل، مسئولان این کشور روز‌به‌روز بیشتر به خانه‌های شناور علاقه نشان می‌دهند. مناطق شناور یکی از بلندپروازانه‌ترین پروژه‌های هلندی در کشورهای در‌ معرض سیل مثل پلی‌نزی فرانسه تا مالدیو است.با وقوع طوفان شدید در ماه اکتبر، ساکنین خانه‌های شناور Schoonship در آمستردام، موتورها و صندلی‌های خود در فضای خارج از خانه را با طناب بستند و مطمئن شدند همسایه‌ها و اطرافیانشان آب و غذای کافی دارند. آن‌ها در خانه‌های خود ماندند درحالی‌که پایه‌های فولادی خانه‌هایشان با بالا آمدن آب بالا می‌رفتند و پس از فروکش کردن سیل به موقعیت اصلی خود بازگشتند. به گفته‌ی سیتی بوئلن، تهیه‌کننده‌ی تلویزیونی هلند که دو سال پیش به اسخونشیپ نقل مکان کرد:در طوفان احساس امنیت بیشتری داریم زیرا شناوریم. عجیب است که چرا ساختن خانه روی آب در دنیا یک اولویت نیست.با بالا آمدن سطح دریاها و طوفان‌های شدید، مناطق شناور مانند آزمایشی دربرابر دفاع سیلابی عمل می‌کنند و مقاومت جوامع ساحلی را در‌ برابر تغییرات اقلیمی افزایش می‌دهند. در نواحی پرجمعیت هلند که زمین هم کمیاب است، نیاز به چنین خانه‌هایی در حال افزایش است. از طرفی هرچقدر تعداد بیشتری از افراد به خانه‌سازی آبی رو بیاورند، مقامات قوانین آسان‌تری را برای ساخت و ساز خانه‌های شناور وضع می‌کنند. به گفته‌ی ناینکه وان رنسن، عضو شورای شهر آمستردام از حزب GreenLeft:شهرداری می‌خواهد طرح شناور را توسعه دهد زیرا کاربرد چندمنظوره‌ای برای فضای مسکن دارد و همچنین یکی از راه‌حل‌های توسعه‌ی پایدار است.خانه‌های شناور در هلند به تیرهایی وصل هستند که براساس سطح آب بالا و پائین می‌روندمناطق شناور هلند که در دهه‌ی گذشته ظهور کردند اثباتی برای پروژه‌های بزرگ‌تر مهندسان هلندی هستند. این پروژه‌ها نه‌تنها در کشورهای اروپایی مثل بریتانیا، فرانسه و نروژی بلکه در پلی نزی فرانسوی و مالدیو هم رهبری می‌شوند. افزایش سطح دریا در این کشور اقیانوس هندی تهدید بالقوه‌ای است. همچنین طرحی برای جزایر شناور در دریای بالتیک پیشنهاد شده که روی آن شهرهای کوچکی احداث خواهند شد.خانه‌ی شناور را می‌توان روی تمام خطوط ساحلی ساخت و حتی در صورت بروز سیل بارانی یا بالا آمدن سطح دریا این خانه‌ها روی سطح آب می‌مانند. برخلاف خانه‌های قایقی که به‌راحتی قابل جابه‌جایی هستند، خانه‌های شناور به صورت ثابت روی تیرهایی قرار دارند و اغلب به سیستم فاضلاب و شبکه‌ی برق محلی متصل هستند. این خانه‌ها از نظر ساختاری به خانه‌هایی که در جزیره ساخته می‌شوند شباهت دارند اما به جای شالوده دارای لایه‌ای بتونی هستند که تعادلشان را حفظ می‌کند و اجازه می‌دهد روی آب ثابت بمانند. در هلند این خانه‌ها معمولاً مربعی شکل، پیش‌ساخته و سه طبقه هستند که با مواد معمولی مثل چوب، فولاد و شیشه ساخته می‌شوند. برای شهرهای که با سیلاب و کمبود زمین برای خانه‌سازی روبه‌رو هستند، خانه‌های شناور تأثیر بالقوه‌ای در توسعه‌ی مسکن‌سازی شهری در عصر تغییرات اقلیمی دارند.کوئن التویس مؤسس شرکت Waterstudio (شرکت معماری هلندی متمرکز بر خانه‌های شناور) می‌گوید ماهیت مقرون‌به‌صرفه‌ی خانه‌های شناور مزیت بزرگی است. خانه‌های این شرکت با تیرهایی که تا عمق ۶۵ متری زمین فرو می‌روند و مواد ضدضربه برای کاهش حس حرکت امواج ساخته می‌شوند. این خانه‌ها با بالا آمدن آب بالا می‌روند و با فروکش کردن آب پایین می‌آیند. اولتویس همچنین تأکید می‌کند که این خانه‌ها با وجود سادگی ظاهری می‌توانند شهرها را متحول کنند.هلند به‌عنوان کشوری کم‌ارتفاع نسبت به سطح دریا و اجبار به کار در کنار دریا از قرن‌ها پیش، یکی از پیشتازان توسعه‌ی آبی به شمار می‌رودبه گفته‌ی اولتویس که تاکنون ۳۰۰ خانه‌، دفتر کار، مدرسه و مرکز درمانی شناور را طراحی کرده است:ما حالا فناوری و امکانات ساخت‌وساز روی آب را داریم. ما و همکارانمان خود را معمار نمی‌دانیم بلکه پزشک شهری می‌دانیم و به آب مانند یک دارو نگاه می‌کنیم.در هلند یعنی کشوری که روی زمین اصلاحی ساخته شده است و یک سوم آن زیر سطح دریا قرار دارد، ایده‌ی فوق چندان دور از ذهن نیست. در آمستردام که دارای نزدیک به ۳۰۰۰ خانه‌ی قایقی ثبت‌شده در کانال‌ها است، صدها نفر به خانه‌های شناور روی آورده‌اند.منطقه‌ی شناور اسخونشیپ که توسط شرکت هلندی Space&Matter طراحی شده است، شامل ۳۰ خانه است که نیمی از آن‌ها دوبلکس هستند و روی کانالی در منطقه‌ی تولیدی سابق قرار دارند. این منطقه گذرگاه حمل و نقل کوتاهی از آمستردام مرکزی است که بسیاری از ساکنین در آنجا مشغول به کار هستند. هر ساختمان دارای پمپ گرمایی خود است یک‌سوم سقف خانه‌ها با پنل‌های خورشیدی پوشیده شده‌اند. ساکنین این خانه‌ها می‌توانند نیروی مازاد خود را به شبکه‌های دیگر یا شبکه‌ی ملی برق بفروشند. به گفته‌ی مارجان دی بلاک، کارگردان تلویزیونی هلندی که در سال ۲۰۰۹ این پروژه را با سازمان‌دهی جمعی از معماران، کارشناسان قانونی، مهندسان و ساکنین علاقه‌مند شروع کرد: «زندگی روی آب برایمان عادی است و همین مزیت اصلی این خانه‌ها است.»۹۰ درصد از شهر روتردام زیر سطح دریا قرار دارد. این شهر که میزبان بزرگ‌ترین بندر اروپایی است میزبان بزرگ‌ترین ساختمان‌های شناور اداری و همچنین مزارع شناور است که در آن شیر گاوها به وسیله‌ی ربات‌ها دوشیده می‌شود و محصولات لبنی آن‌ها به فروشگاه‌های خواروبار محلی ارسال می‌شوند. از سال ۲۰۱۰ و از زمان تأسیس Floating Pavilion که فضای خورشیدی رویداد و نشست در بندر روتردام است، این شهر تلاش خود برای توسعه‌ی پروژه‌های آبی را افزایش داده است و ساخت خانه‌های شناور را یکی از قطب‌های استراتژی تطبیق و اثبات اقلیمی خود می‌داند. به گفته‌ی آرنود مولنار، یکی از مسئولان ارشد شهر روتردام:در طول ۱۵ سال گذشته، شهر دلتایی روتردام را احیا کردیم. به جای اینکه آب را دشمن خود بدانیم به چشم یک فرصت به آن نگاه کردیم.توسعه‌های شناور هلند الهام‌بخش توسعه‌های بزرگ‌تر در دیگر کشورهای کم‌ارتفاع از سطح دریا شدنددولت هلند در سال ۲۰۰۶ برای کمک به شهرها در مبارزه با تغییرات اقلیمی برنامه‌ی «فضایی برای رودخانه» را آغاز کرد که باعث می‌شود سیل در طول بارش سنگین در برخی مناطق جاری شود. این الگوی تغییر به جای مقاومت دربرابر سیل آن را می‌پذیرد. اولتویس می‌گوید کمبود مسکن در هلند تقاضا برای خانه‌های شناور را به‌ویژه در مناطق سیلابی برنامه‌ی «فضایی برای رودخانه» افزایش داده است. به گفته‌ی کارشناسان، برطرف کردن کمبود مسکن در هلند نیاز به ساخت‌وساز یک میلیون خانه در طول ده سال آینده دارد. خانه‌های شناور می‌توانند مشکل کمبود زمین را جبران کنند.سازمان‌های هلندی متخصص در ساخت‌وساز هم با درخواست زیاد توسعه‌دهندگان خارجی برای این پروژه‌های بلندپروازانه روبه‌رو شده‌اند. Blue21 شرکت فناوری هلندی متمرکز بر مسکن شناور، در حال کار روی مجموعه‌های پیشنهادی جزایر شناور در دریای بالتیک است. این توسعه می‌تواند مسکن ۵۰ هزار نفر را فراهم کند و تونل ریلی زیرآبی با سرمایه‌ی ۱۶.۹ میلیارد دلار برای اتصال به هلسینکی در فنلاند و تالین در استونی راه‌اندازی خواهد شد. این پروژه تحت حمایت پیتر وسترباکا، کارآفرین و سرمایه‌گذاری فنلاندی انگری بردز قرار دارد.Waterstudio هم زمستان امسال طرح توسعه‌ی مسکن شناور را در نزدیکی شهر ماله پایتخت کم ارتفاع مالدیو اجرا خواهد کرد که ۸۰ درصد این کشور در ارتفاع کمتر از ۱ متر بالای سطح دریا قرار دارد. این طرح شامل طراحی و ساخت خانه‌ی مقرون‌به‌صرفه برای ۲۰ هزار نفر است. زیر ستون‌ها مرجان‌های مصنوعی برای حمایت از حیات مرجانی قرار داده خواهند شد. ساخت‌وساز همچنین باعث پمپ شدن آب سرد دریا از اعماق برای کمک به سیستم‌های تهویه خواهد شد. به گفته‌ی اولتویس:دیگر ساخت خانه‌های شناور ایده‌ی اسرارآمیزی نیست. حالا ما شهرهای آبی را می‌سازیم و از آب به‌عنوان ابزار استفاده می‌کنیم.توسعه‌ی اقیانوسی شهر شناور مالدیو یکی از طرح‌های بلندپروازانه‌ برای کاهش تأثیر کمبود زمین استالبته خانه‌های شناور چالش‌های خود را دارند. باد و باران شدید یا حتی عبور کشتی‌های بزرگ کروز می‌توانند باعث تکان خوردن خانه‌ها شوند. سیتی بوئلن، یکی از ساکنان اسخونشیپ می‌گوید اولین باری که به این خانه نقل مکان کرد، آب و هوای طوفانی باعث می‌شد بیشترین حرکت را احساس کند؛ و البته می‌گوید به این شرایط عادت کرده است.خانه‌های شناور نیاز به زیرساخت و کار بیشتری دارند تا به شبکه‌ی فاضلاب و برق وصل شوند. همچنین استفاده از کابل‌ها و پمپ‌های ضد آب برای اتصال به خدمات شهری در مناطق مرتفع‌تر ضروری است. در نمونه‌ی اسخونشیپ در آمستردام و ساخت دفتر اداری شناور در روتردام، میکروگریدهایی ساخته شدند.�مقاله‌ی مرتبط:اما مزایای خانه‌های شناور بسیار بیشتر از معایب آن‌ها است. روچر دی گراف، هم‌بنیان‌گذار و مدیر Blue21 می‌گوید تعداد فزاینده‌ی طوفان‌های غیرقابل پیش‌بینی و فاجعه‌بار در سراسر جهان باعث شده برنامه‌ریزان شهری و ساکنان از آب به‌عنوان راه‌حل استفاده کنند. او می‌گوید توسعه‌های شناور می‌توانند به نجات زندگی و جبران میلیاردها دلار هزینه‌ی خرابی سیل آلمان و بلژیک در تابستان گذشته کمک کنند که حداقل ۲۲۲ نفر را به کشتن داد. به گفته‌ی دی گراف:پیش‌بینی می‌شود در صورت بالا رفتن احتمال سیل، تعداد زیادی از مردم به مناطق مرتفع‌تر مهاجرت کنند؛ اما راه‌حل جایگزین می‌تواند نزدیک ماندن به شهر‌های ساحلی و توسعه‌ی آبی باشد. اگر در نیمه‌ی دوم قرن، صدها میلیون نفر به دلیل بالا آمدن سطح دریاها جابه‌جا شوند، باید مقیاس توسعه‌های شناور را افزایش دهیم.